Κουτσουλιές...

 

-Στον Γεώργιο Σουρή, τιμής ένεκεν-

Ο καθείς θαρεί πως είναι... μέγα αστέρι
δεξιοί, ζερβοί και όλοι... λέρα!
Αχ νάμουν Θε μου ένα περιστέρι
να τους κουτσούλαγα στην κεφαλή όλη μέρα...

Τους γραβατάκηδες με τη χωρίστρα
τους μασκαράδες... (τάχαμου αρίστους)
πού σε χτυπούν στη πλάτη, να σε σώσουν
από τους Ρώσους κι από τους... μπολσεβίκους

Αυτά μπροστά. Με τ΄ άλλο χέρι,
(βοηθοί τριγύρω οι... ημετέροι όλοι
τσανακογλείφτες δίχως ταίρι)
σου αδειάζουνε το πορτοφόλι!

΄΄Καλοί΄΄ που θεν να σώσουν τον πλανήτη
-θολοί, πικροί, της γης οι κολασμένοι-
να σώσουν γάτες, το γυμνό σπουργίτι
μα κατά βάθος... βαρεμένοι!

Καριέρες χτίζουν με τους κορμοράνους
κι όλους τους δύστυχους. Τάχα υποστηρίζουν
τους φτωχούς, τους gay και Περσιάνους
μα ψευτιά κι υποκρισία μυρίζουν...

Ο καθείς θαρεί πως είναι μέγα αστέρι
δεξιοί, ζερβοί και όλοι... λέρα!
Αχ νάμουν Θε μου ένα περιστέρι
να τους κουτσούλαγα στην κεφαλή, όλη μέρα...

16.9.2025

Το τρύπιον παπούτσι...

 

 -Διήγημα-

 

   Ο Γεώργιος έπλεε σε πελάγη ευτυχίας, ετούτην την εαρινήν εσπέραν του δύο χιλιάδες πέντε. Είχεν την παρουσίασιν του πρώτου βιβλίου του. Ήτο μία συλλογή διηγημάτων, εμπνευσμένων εκ των ταξιδίων του ως πολεμικού ανταποκριτού εις εμπολέμους χώρας. Αν και φύσει μετριόφρων ο Γεώργιος, απόψε ησθάνετο κάπως υπερήφανος οπού είχε κατορθώση να συγγράψει αυτό το βιβλίο εκείνος, εις πτωχός κάποτε μαθητής, ίσως ο πτωχότερος όλων των συνομηλίκων του εκείνην την εποχήν. Δι΄ αυτό επέλεξεν να κάμη την παρουσίασιν ουχί εις Αθήναν οπού διέμενε πια και ηργάζετο, αλλά εις το χωρίον του και μάλιστα εις το δημοτικόν σχολείον εις το οποίον εφοίτησεν ως μαθητής, την δεκαετίαν του χίλια εννεακόσια εξήντα. Ίνα ξορκίσει ίσως τα πτωχά και δύσκολα παιδικά του χρόνια. Ίσως και κάποιους δαίμονες οπού εμφανίζοντο ενίοτε ακόμη…
   Εις την εκδήλωσιν είχε συρρεύσει κόσμος και κοσμάκης. Ουχί μόνον εντόπιοι, αλλά και φίλοι του Γεωργίου εξ Αθηνών. Δημοσιογράφοι, λογοτέχναι, κριτικοί μα και απλοί φίλοι. Ήτο μία ωραία βραδιά! Λόγοι και ύμνοι προς τον νέον συγγραφέα, ως είθισται εις τοιαύτας περιπτώσεις. Ο Γεώργιος έλαμπεν από χαρά. Μόνο να φανταστή δύναται τις, πώς ησθάνονται οι συγγραφείς εις την παρουσίασιν του πρώτου των βιβλίου! Τα χειροκροτήματα ήσαν ειλικρινή και θερμά, διότι ο Γεώργιος ήτο ηγαπητός εις όλους. Τέλος, εκείνος εκάθητο εις την θέσιν του και όλοι εφέροντο εμπρός του με βιβλία ανά χείρας, διά να τον συγχαρούν και να τους υπογράψει μίαν αφιέρωσιν. Δι΄ ολίγον ένιωσε ως Χέμινγουέι μα ως μετριόφρων οπού πράγματι ήτο, αύθις συνήλθε και διεκπεραίωνε με ταπεινότητα και φιλικότητα το έργον, ευχαριστών εκ βάθους καρδίας φίλους, γνωστούς και αγνώστους, οπού του έκαμαν την τιμή να παρευρεθούν εις την μεγάλη χαρά του…
   Ανάμεσο όμως εις τους ανθρώπους οπού ανέμενον διά να τον χαιρετήσουν, ο Γεώργιος διέκρινε έν ζεύγος βαθεώς ηλικιωμένων. Ο γέρων θα ήτο ως ενενήκοντα ετών, εκράτη βακτηρίαν και κοπιωδώς ωρθούτο. Η κυρία σιμά οπού τον εστήριζε –προφανώς η συμβία του- κοντά του ήρχετο εις την ηλικίαν και αυτή. Του Γεωργίου κάτι του ενεθύμιζε ο γέρων, όμως δεν ημπορούσε να καταλάβει ακριβώς τι. Κάποια στιγμήν όμως, το ζεύγος εστάθη εμπρός του…
   -Δεν ήρθα για σένα, ούτε για το βιβλίο!... είπεν σιγανά και με προσπάθεια ο γέρων.
   Ακούων όμως την φωνήν ο Γεώργιος –ας ήτο σιγανή, σχεδόν ξέψυχη- ενεθυμήθη! Δεν ήτο άλλος παρά ο κύριος Γιαννόπουλος… Ο δάσκαλος οπού είχε εις το δημοτικόν! Ο Γεώργιος εταράχθη, διότι με ετούτον τον δάσκαλον –ότε εκείνος ήτο εις την ακμήν του- είχεν μίαν πικράν εμπειρίαν. Προς στιγμήν απόμεινε ενεός να κοιτά τον ηλικιωμένον κύριον ως άγαλμα. Δι' ελάχιστα δευτερόλεπτα εταξίδευσε αστραπιαίως εις το παρελθόν…
 
  Ήσαν τα δύσκολα έτη της παιδικής του ηλικίας, οπού πολλάκις ήθελεν να λησμονήσει. Η οικογένεια πτωχή και οι καιροί δύσκολοι. Εάν δεν υπήρχον και τα συσσίτια τότε με το γάλα καθεκάστην πρωία, το μπουλουχούρι, την θρεψίνη, τες μαρμελάδες, τα μακαρόνια με κιμά κάθε Πέμπτην, θα την είχε πολύ άσχημα ο Γεώργιος. Τα ιμάτια δεν τον πολυένοιαζον κι ας ήσαν πτωχά. Η μάνα έκαμε ό, τι ημπορούσε η καημένη με τα μπαλώματα, τουλάχιστον ήσαν καθαρά και δεν εκρύωνε. Μα ο  μέγας καημός του Γεωργίου ήτο τα υποδήματα! Εκόντευε να τελειώσει το δημοτικόν και ιδικά του παπούτσια εις τους πόδας δεν είχε βάλει. Μόνον εκείνα οπού επαλαιούντο εκ των μεγαλυτέρων αδελφών. Μα ότε ήρχοντο εις αυτόν ήσαν τάλα, λιωμένα, τρύπια. Και οι χειμώνες εις το χωρίον υγροί, λασπώδεις με συχνούς υετούς και χιόνας. Δεν τολμούσε να περιπατήσει δέκα βήματα έξω και εκ τας τρύπας τα υποδήματα εγέμιζαν ύδωρ. Ολημερίς λοιπόν επάγωνε! Εξύλιαζαν οι πόδες του… Προσεπάθη ενίοτε να εμβάση εις τας πατούσας χαρτόνια μα δεν εβοήθων, εξηφίζοντο ταχέως. Μετά την παρέλευσιν ολίγης ώρας, τα χαρτόνια καταστρέφοντο εκ του ύδατος και της υγρασίας και πάλιν ο Γεώργιος επάγωνεν.
   Ώσπου μίαν ημέραν ήλθεν ιδέα φαεινή! Το αριστερό του υπόδημα εκείνη την εποχή ήτο καλό εις τον πάτο, μα το δεξί είχεν μία μεγάλην τρύπα, οπού πολύ τον εταλαιπώρει. Θα μαστόρευε το λοιπόν, πατούσα από ξύλο! Εις τον πατρικόν οίκον ο πατήρ του διέθετε μίαν μικρήν σέγαν. Ο Γεώργιος ηύρεν έν γερό σανίδιον, το εμέτρησεν να έρχεται ασορτί εις την πατούσαν, το έκοψε με την σέγαν, το επλάνησε, έκαμε ακόμη και καμάραν διά να ταιριάζει εις τον δεξιόν πόδα. Τρεις ολόκληρας ώρας του εστοίχησε το εγχείρημα. Τέλος το τοποθέτησε χαρούμενος εις τον πάτον του παπουτσίου και το εδοκίμασε... Μια χαρά εφαίνετο! Επιτέλους θα ελυτρώνετο από τη βάσανο, διότι ο χειμών εμπρός ήτο ακόμη μακρύς…
 
   Παρήλθον κάμποσαι ημέραι. Η ξύλινη πατούσα επήγαινε μια χαρά. Το τρύπιον παπούτσι δεν έμβαζε ύδωρ. Ο Γεώργιος ίσως να περιπάτη κάπως κουτσά πια -διότι ο εις πους εστέκετο ολίγον τι υψηλότερον- μα μπρος στον πόνο τι ειν΄ τα κάλλη! Μια χαρά ησθάνετο και μάλιστα είχε μεγαλώσει η αυτοπεποίθησίς του σχετικά με τον μεγάλο του έρωτα, την… Τίνα! ‘Ητο ξανθιά και πολύ όμορφη και ο Γεώργιος ήτο σφόδρα ερωτευμένος μαζί της, καιρόν τώρα. Όσο όμως δεν είχε λύσει το ζήτημα της τρύπας εις το παπούτσι, δεν ετόλμα να την κοιτάξη. Τώρα πλέον είχε θαρρέψει και ητοιμάζετο να κάμει το μεγάλο βήμα. Είχεν φτιάξει υπό ξύλου ελαίας μίαν μικράν καρδίαν και είχε χαράξει επάνω της δύο γράμματα Γ+Τ. Ήλπιζε λοιπόν πως θα ηύρισκεν την ευκαιρίαν να ξεμοναχιάση την Τίναν και να της χαρίση την καρδίαν. Όμως την ίδιαν εκείνην ημέρα οπού απεφάσισεν ο Γεώργιος να κάμη το μεγάλο βήμα, εκείνη ακριβώς συνέβη κάτι απρόοπτον, κάτι αναπάντεχον και ντροπιαστικόν οπού εσφράγισεν ανεξίτηλα την ψυχήν του μικρού Γεωργίου…
    Ο κ. Γιαννόπουλος ήτο σκληρός δάσκαλος ως ήσαν άλλωστε όλοι οι δάσκαλοι της χώρας τω καιρώ εκείνω, οίτινες με την άδεια και τας σχετικάς διατάξεις του υπουργείου, κτυπούσαν ανελέητα τους μαθητάς. Ακόμη και ο γονέοι τους παρότρυναν να δέρουν με το παραμικρόν τα παιδία, χωρίς δισταγμόν ή τύψιν, διά να γίνουν -καθώς έλεγον- άνθρωποι! Καμία σχέσις με την σήμερον οπού τα παιδία τελούν υπό καθολικήν ανοχή και δέρουν εκείνα τους δασκάλους. Αποτελεί μέγα ερώτημα όμως, πώς αυτή η χώρα αδυνατεί να διατηρήση χρυσάς τομάς… μέσας οδούς, αλλά τείνει πάντα προς τα άκρα. Εβένινον ή λευκόν, λες και δεν υπάρχουν άλλοι –και μάλιστα πιο επωφελείς και αναλόγως προσαρμόσιμοι- χρωματισμοί.
   Εκείνη την ημέρα λοιπόν, ο κ. Γιαννόπουλος ήτο ακόμη πιο σκληρός από το σύνηθες. Εφάνη εκ του πρωινού. Πρώτα εχαστούκισε δυνατά εις την παρειάν μαθητή, διότι είδεν πως εκείνος εκουνήθη κατά την διάρκεια της ανάκρουσης του εθνικού ύμνου. Είτα επήρε την βέργαν και έρριψε είκοσι ξυλιάς εις την παλάμην και δέκα εις την ράχην της χειρός ετέρου μαθητή, ο οποίος δεν είχε συγγράψει αντιγραφή. Τέλος… του εμύρισαν άσχημα πόδες εις την αίθουσα και πρόσταξεν όλους τους μαθητάς να εξάγουν τα παπούτσια τους, διά να ελέγξει ποίου οι πόδες κακοσμούν…
   Εδώ ο Γεώργιος επάγωσε! Πώς να εξάγη τα παπούτσια του εις την αθλίαν κατάστασιν που αυτά ήσαν; Και καλά το αριστερόν, μα το δεξί; Οι μαθηταί ήρχισαν να βγάζουν τα παπούτσια τους μα ο Γεώργιος ήθελε να ανοίξει η γη και να τον καταπίη. Έβγαλε μόνον το αριστερόν και το άφησε εις τον διάδρομον. Και ανέμενε ως να ανέμενε την θεία δίκην…
Κάποτε ο δάσκαλος έφθασεν εμπρός του. Ιδών όμως μόνον το έν υπόδημα του Γεωργίου, συνοφρυώθη, εσταύρωσε τας χείρας εις το στήθος κοιτάζοντάς τον αυστηρά και τώ είπεν…
   -Με ένα παπούτσι ήρθες στο σχολείο Ιάσων;
   Ο Γεώργιος δεν ομίλη...
   -Ξέρεις γιατί σε λέω Ιάσων;
   -Μάλιστα κύριε! Επειδή ο Ιάσονας επέστρεψε στην πατρίδα του μονοσάνδαλος!...
   -Α μπράβο! Σ΄αυτά είσαι καλός! Για να δω και το άλλο παπούτσι σου τώρα…
   Ο Γεώργιος δεν εκινείτο. Ο δεξιός του πους ήτο από την άλλη πλευρά του δασκάλου…
   -Γύρνα από δω!... τον πρόσταξεν ο δάσκαλος…
   Ο Γεώργιος τρέμων έκαμε στροφήν ενός τετάρτου εις το θρανίον του. Με την άκρην του οφθαλμού του είδεν απέναντι την Τίνα... Τον εκοίτα ως όλοι οι μαθηταί της αιθούσης οπού είχον στραμμένην την προσοχήν επάνω του. Ήρχισε να τρέμει. 

   -Βγάλτο!

   ο Γεώργιος δεν εκινείτο. Αίφνης ο δάσκαλος έσκυψε, τράβηξε το παπούτσι του Γεωργίου και το εσήκωσε ψηλά…
   -Είναι λοιπόν αυτό το παπούτσι ο ένοχος της κακοσμίας;
   Όλοι οι μαθηταί όμως είδον την τεραστία τρύπα εις τον πάτον του παπουτσίου, όπως το εκράτει ορθόν ο δάσκαλος και ήρχισαν να γελούν. Μα τότε ο ξύλινος πάτος οπού είχε μαστορέψει ο μικρός Γεώργιος, ηύγεν από το παπούτσι και έπεσεν κάμνοντας θόρυβον εις το πάτωμα. Οι μαθηταί ήρχισαν να γελούν τρανταχτά. Ο δάσκαλος επλησίασε το πρόσωπο εις το παπούτσι, έθεσε τον οφθαλμόν εις την τρύπαν ώστε να βλέπη από την άλλη πλευρά και κάμων μίαν αργήν στροφήν γύρω από τον εαυτόν του να τον ιδούν όλοι οι μαθηταί, απεφάνθη…
   -Μάλλον δεν είναι αυτός ο ένοχος. Αλλά έχει μία τρύπα εδώ, που ακόμη κι εγώ περνάω από μέσα!
   Ήτο σαν ένας μικρός θάνατος διά τον Γεώργιο. Εντός του ήρχισαν να αναδεύονται λυγμοί. Είχεν σκύψει την κεφαλή, ερυθριάζοντας μέχρι τους όνυχας χειρών και ποδών και επεθύμει διακαώς να αποθάνη. Δεν είχε την παραμικράν δύναμιν να σηκώση την κεφαλήν ίνα ιδεί τουλάχιστον εάν εγέλα και εκείνη. Διότι μόνον αυτό τον ένοιαζε πια. Ας τον κορόιδευε ο δάσκαλος. Ας εγέλων όλοι μαζί του. Δεν ήθελε όμως με τίποτε  να γελά και η Τίνα. Τελικώς ετούτο, παρέμεινε ένα από τα αναπάντητα μυστήρια του βίου του Γεωργίου. Διότι δεν εσήκωσε διόλου την κεφαλήν και δεν έμαθε ποτέ εάν γέλασε και η Τίνα εις αυτήν την περίστασιν. Μόνο ήρχισε να κλαίει. Προσεπάθησε να συγκρατηθή μα οι λυγμοί ανήλθον εις τον λαιμό του αφρώδης, ορμητικός ποταμός. Δεν ενθυμείται άλλα από εκείνην την φαιδρή ημέρα. Μήτε καν ποίος ήτο τελικώς, ο πραγματικός ένοχος της κακοσμίας. Μόνο τον δάσκαλο να φωνασκή ενθυμείτο…
   -Τι κλαις; Μη κλαις ρε! Δε ντρέπεσαι να κλαις ολόκληρος άντρας; Σταμάτα να κλαις!...
 
   Λοιπόν, αυτός ο δάσκαλος οπού ήτο πια ενενήκοντα ετών, έστεκεν τώρα εμπρός του…
   -Δάσκαλε!... αναφώνησε ο Γεώργιος και ωρθώθη.
   Όλοι σχεδόν ήκουσαν την λέξιν ΄΄δάσκαλε΄΄ και οπισθοχώρησαν, αφήνοντες χώρον εις τον Γεώργιο και το ηλικιωμένο ζεύγος να… δράσουν. Σα να ευρίσκοντο εις θέατρον και επρόκειτο να παρηκολουθήσουν μίαν πολύ έντονη σκηνή. Ο Γεώργιος ηύγε από εκεί οπού εκάθητο, έφερε γύρον την τράπεζα και κατηυθύνθη προς τον παλαιό του δάσκαλον. Πλησιάζων αυτόν ήνοιξε τας χείρας, τον ενηγκαλίσθη και τον ησπάσθη συγκινημένος και εις τας δύο παρειάς…
   -Δάσκαλέ μου, πως είστε;
   Απόλυτος ησυχίαν εις την αίθουσα. Ο δάσκαλος με φωνή οπού ήρχετο εξ εγκάτων του, με φωνήν οπού εφαίνετο ότι έκαμε μεγάλην προσπάθεια να ακουσθή, είπεν…
   -Δεν με εξέπληξε η εξέλιξή σου!... Δεν ήρθα γι΄αυτό όμως, επειδή το περίμενα! Ήρθα -εδώ ηύξησε όσο δυνόταν περισσότερο την ασθενή φωνή του- για να σου ζητήσω συγνώμη! Ξέρεις εσύ γιατί! Συγνώμη λοιπόν, ενώπιον όλων! Τώρα μπορώ να πεθάνω ήσυχος!
   Μετά, εστράφη προς την συμβία του, της έκαμε νόημα και ήρχισαν αργά –ο γέρων εκράτει και μπαστούνιον οπού κάθε τόσο ηκούετο ρυθμικά καθώς εκτυπούσε εις το πάτωμα- να κατευθύνονται προς την έξοδο. Ο κόσμος οπού είχεν παρηκολουθήσει την σκηνήν, ήνοιγε διάδρομον διά να αφήσει το ηλικιωμένο ζεύγος να φθάση εις την θύραν. Εις το ήμισυ όμως της μικράς ταύτης διαδρομής, όλοι εξέσπασαν σε χειροκροτήματα. Μόνον ο Γεώργιος είχεν απομείνει αποσβολωμένος εις την θέσιν του, έτοιμος να σωριασθή εις το πάτωμα…

 

Γιώργος Πύργαρης 

3 Σεπτεμβρίου 2025

Φιλολογική επιμέλεια: Κυριάκος Γεωργιάδης

Εκ των απορριμμάτων

 

Διήγημα

(αφιερωμένο στον φίλο μου Γιώργο Χριστοδούλου)

  

   Ο Γεώργιος ΄΄Χ΄΄ θεωρείται σήμερον είς εκ των κορυφαίων θεατρικών συγγραφέων εις την χώραν. Είχεν το θάρρος να κάμει μίαν ποιοτικήν στροφήν εις τα θεατρικά δρώμενα. Αντί να βαδίσει προς την κατεύθυνσιν του συρμού, οπού δεν αποτελεί πλέον παρά μία εξέλιξις της παρακμής και μίμησις δυτικών προτύπων, εκείνος προετίμησε να αναδείξη μορφάς εγχωρίους οπού είχον βάρος και αξία και οίων ο βίος ήξιζε πραγματικά να μνημονευθεί. Ούτως ανεστήθη εις το σανίδιον ο Χαλεπάς, ο Αττίκ, η Λέλα Καραγιάννη. Δεν εδίστασε - λαμβάνων όλον το ρίσκον του εγχειρήματος- να αναστήση ακόμη και ήρωας του ΄21, ως τον Κολοκοτρώνην και τον Νικηταράν. Και λέγω ρίσκον, διότι μεγάλοι παραγωγοί και θεατράνθρωποι αποφαίνονται ακόμη και σήμερον πως η φουστανέλα δεν… πωλεί και προτιμούν ελαφράς κωμωδίας. Ούτω εχάθησαν τα πρότυπα και ο Έλλην ελησμόνησε την ρίζαν… δεν ηξεύρει σήμερον πού πατεί και πού υπάγει. Εις πείσμα των καιρών όμως ο Γεώργιος επέτυχε, διότι εστηρίχθη εκ μέρους εκείνου του κοινού, ον εν τέλει δεν γυρεύει εις τα θέατρα μόνον τον γέλωτα και την μακαριότητα, αλλά και την ποιότητα. Έναντι μίας γενικευμένης κατακρημνίσεως αξιών, αναζητεί εναγωνίως πρότυπα και σταθερά σημεία.

   Όμως ο δρόμος του Γεωργίου δεν ήτο στρωμένος με ροδοπέταλα εις το θεατρικόν στάδιον. Μίαν θερινήν εσπέραν, μοι εδιηγήθη ο ίδιος -ήμεθα φίλοι πια- υπό του ευμόρφου και δροσερού πλατάνου του χωρίου μου ενώ τρωγοπίναμε, μίαν πολύ ενδιαφέρουσα ιστορίαν. Μου έκαμεν τόσην εντύπωσην, οπού του υπεσχέθην ευθύς πως θα τη σιάξω διήγημα…

   Ήργησε ο Γεώργιος να ασχοληθή με το θέατρον. Ως νέος συνέγραφε στίχους και ποιήματα, άτινα δεν εδίστασε κάποτε να τα δώση και εις αυτόν ακόμη τον… Μάνο Χατζιδάκι! Τον ηύρε όλως τυχαίως εις την Ακαδημίας εις το πατάρι ενός καφέ. Εκάθητο και συνεζήτει ησύχως με τον Γκάτσον. Ο Γεώργιος με την άγνοια κινδύνου της ηλικίας του, επλησίασε τους δύο μεγίστους άνδρας, συνεστήθη και έδωκε τους στίχους του εις τον Μάνο, όστις αφού τους έρριψε μία ματιά απεφάνθη… 

   -Κάτσε! 

   Ο δεκαοκτάχρονος Γεώργιος, εκάθισε σιμά εις τον Χατζιδάκι και τον Γκάτσον…

   -Γιωδγάκη γδάφε… γδάφε! Αλλά να ξέγεις πως στα συγτάγια μας, χωγάνε πολλά ποιήματα!

   Έκτοτε και διά πολλά έτη ο Γεώργιος ηργάζετο ως δημοσιογράφος. Επήγε ακόμη εις το Ιράκ και αλλαχού ως πολεμικός ανταποκριτής. Ταξίδια οπού εκ βαθέων τον ήλλαξαν. Μάλλον εξύπνησαν εντός του διά τα καλά τον καλλιτέχνην. Απεφάσισεν λοιπόν κάποτε, να κάμη και ο ίδιος αληθήν τέχνην. Θα εκόντευε τα πεντήκοντα πια. Αφού εβασανίσθη πολύ, κατέληξε να ασχοληθή με τον Γιαννούλη Χαλεπά. Τον βασανισμένο γλύπτη της Τήνου. Τον απαράμιλλο δημιουργό της… Κοιμωμένης. Τον σύγχρονο Φειδία! Εμελέτησε πολλούς μήνας τον βίο του, επεσκέφθη ακόμη και το ψυχιατρείον της Κερκύρας οπού ο καλλιτέχνης ενοσηλεύθη διά πολλά έτη. Και εν τέλει, λέξιν την λέξιν, πρότασιν την πρότασιν, παράγραφον την παράγραφον εκέρδιζεν, ωσότου ετελείωσε το θεατρικόν διά τον σπουδαίον γλύπτην. Αύθις το υπέβαλλε εις κρατικόν διαγωνισμόν, με τριακοσίους άλλους διαγωνιζομένους…

   Μίαν ημέραν -είχεν παρέλθει καιρός- και ενώ είχεν παραδώσει μόλις το καθημερινόν άρθρον εις την εφημερίδαν εις την οποίαν ηργάζετο και ητοιμάζετο ανύποπτος να φύγη, συνάδελφοι τον ειδεποίησαν πως όλαι αι εφημερίδαι γράφουν δι΄ εκείνον. Εξεπλάγη…

   -Για μένα; Τι γράφουν για μένα;

   Το θεατρικόν έργον διά τον Χαλεπά -που έφερε τον τίτλο ΄΄Η κοιμωμένη μου΄΄- είχεν κερδίσει εις τον διαγωνισμόν! Ήτο πρώτον εκ των τριακοσίων! Ο Γεώργιος εκόντεψε να πετάξει από χαράν! Επιτέλους, ήνοιγαν νέοι οδοί! Δε θα ήτο πια εις απλούς δημοσιογράφος οπού θα έγραφεν άρθρα του συρμού διά την επιβίωσιν, αλλά συγγραφεύς θεατρικών έργων! Είς Έλλην Σαίξπηρ. Είς Έλλην Τσέχωφ… Ίψεν! Αφού το έργον του εκέρδισεν, το υπέβαλλεν με αισιοδοξίαν εις το Εθνικόν ίνα αναβή η παράστασις. Και ανέμενεν, ενώ εντός του εδούλευεν κιόλας νέα έργα! Ως να τον είχεν εγγίξει μία μούσα με το ραβδί της και έρρεον εντός του ποταμοί με ιδέας...

   Εις μάτην όμως! Επέρασαν ημέραι, επέρασαν εβδομάδες, μήνες… Ουδεμία απάντησις! Μετά επτακοσίας τριάκοντα τρεις ημέρας, κάποιος εδέησε να διαβάση το έργο, μα ουδέν απεφάσισαν οι ιθύνοντες περί τούτου. Η δικαιολογία οπού έδιδον, ήτο πως εκείνος ήτο άγνωστος ακόμη συγγραφεύς εις το κοινόν και δεν ημπορούσαν να διακινδυνεύσουν το έργον του εις το Εθνικόν.

   Ο Γεώργιος δεν επτοήθη. Επήρε το έργον και το έκαμεν αρκετάς φωτοτυπίας. Εγυρνούσε το λοιπόν εις τα θέατρα των Αθηνών και το εμοίραζε. Δεν ηδύνατο, κάποιος θα συνεκινείτο. Φευ όμως! Έδιδε τηλέφωνα, έδιδε διευθύνσεις, ανέμενε μεθ’ αδημονίας έν μήνυμα, μίαν είδησιν… Όμως σιωπή. Ο Γεώργιος ηπόρει… Πώς είναι δυνατόν να μην ασχολείται ουδείς, με έν έργον ον είχεν μάλιστα βραβευθεί; Διατί άραγε το εβράβευσαν; Διά να του οξύνουν την οδύνη; Οι ύστατοι τούτοι τρεις χρόνοι της αναμονής… ήσαν σκέτη κόλασις! Μαύρη η ώρα που συνέγραψε ετούτο το έργον οπού τον είχεν ανασταστώσει, τον είχεν γεμίσει με φρούδας ελπίδας και είχεν αλλάξει τον ρου του βίου του. 

   Μίαν χειμερινήν εσπέραν με τσουκτερόν κρύον, δεν άνθεξε. Θα επήγαινε εις εν θέατρον της Φωκίωνος Νέγρη οπού προ ολίγου καιρού είχεν αφήκει το έργο του. Θα επήγαινε ίνα ερωτήση τουλάχιστον εάν το προώθησαν εις τους υπευθύνους. Ήτο σχεδόν θυμωμένος. Εφοβείτο πως θα εκαυγάδιζεν. Εκεί τον είχεν φθάσει η απόγνωσις…

   Ανέβη την κλίμακαν του θεάτρου και ηρώτησε την κοπέλα εις το ταμείον, εάν όντως είχεν δώσει το έργον εις τον υπεύθυνον. Εκείνη τον διεβεβαίωσεν πως πράγματι είχεν κάμει ό, τι έπρεπε και πως όλα πια ευρίσκοντο εις τας χείρας του θιασάρχου. Ο Γεώργιος ηρώτησε εάν ηδύνατο να τον ιδή, μα εκείνη απήντησε πως εντός ολίγου θα ήρχιζε το έργον και πως δεν ήτο εύκαιρος τέτοιαν ώρα εκείνος… Ο Γεώργιος απεφάσισεν να αναμένη έξω, έως ότου τελειώσει η παράστασις. Είτα, θα επήγαινεν εις τον θιασάρχην. Ηύγε. Έκαμεν τσουκτερόν κρύον. Επλησίαζον Χριστούγεννα. Εσήκωσε τον γιακάν και ήναψε σιγαρέττον. Ολίγον μακρύτερον όμως, ήτο είς κάδος απορριμάτων και ενεθυμήθη ότι εις την τσέπην του παλτού του είχεν έν υπόλειμμα χάρτου σοκολάτας. Κατηυθύνθη προς τον κάδον διά να αφήση το χαρτίον, μα καθώς επλησίαζε, διέκρινε εντός του κάτι γνώριμον. Ότε έφθασεν, η καρδία του προ στιγμήν εσταμάτησεν. Διότι εκείνο το… γνώριμον, δεν ήτο τίποτε άλλο παρά αι είκοσι τρεις συρραπτόμεναι σελίδαι του θεατρικού έργου του που έφερεν εις την πρώτην σελίδα τον τίτλον… ΄΄Η κοιμωμένη μου΄΄! Ένιωσε να καταρρέη. Έσκυψεν έμπροσθεν του κάδου των απορριμμάτων και τον επήραν τα κλάμματα…

   Ολίγον αργότερα εισήρχετο εις το πρώτον μπαρ που ηύρεν εμπρός του. Εις την Φωκίωνος Νέγρη. Θα έπνιγεν εις το ποτόν την οδύνην του. Εκάθισεν και παρήγγειλεν ουίσκι. Διπλόν. Ηκούγοντο άσματα λαϊκά, οπού όμως του Γεωργίου απόψε του εφαίνοντο παραδόξως… ανακουφιστικά. Ένιωσε πως θα έπρεπε επιτέλους να συμβιβασθή με την λάσπην της ζωής και να μην προσπαθή εναγωνίως να αποκολληθή απ΄αυτήν, όπως έκαμε πάντοτε. Αύτη η προσπάθεια μόνον οδύνην του προεκάλει πλέον. Ήρχισε να πίνη…

   Κάποια στιγμή εκάθισε σιμά του ωραιοτάτη, καλλίπυγος γυνή. Μελαχρινώσα με χείλη ηδονικά, και απαστράπτοντα ερωτικά μάτια. Ενδεδυμένη προκλητικώς...

   -Θα κεράσεις ένα ποτό;

   -Και δεν κάθεσαι…

   -Πώς σε λένε;

   -Γιώργο…

   -Εμένα Μαρία. Χάρηκα…

   Όσο προσεπάθει όμως η Μαρία να φέρη εις κέφι τον Γεώργιον, εκείνος ήτο αλλού. Εις τον κάδο απορριμμάτων. Έτζι ένιωθε... Ως να είχον πετάξει και εκείνον εις τον κάδον, μαζί με το έργο του. Γουλιάν την γουλιάν όμως, ποτήριον το ποτήριον, η επιμονή της μπαροβίου γυνής απέδωσεν. Ο Γεώργιος της εξεμυστηρεύθη τον πόνον του.

   -Το έχεις μαζί σου το έργο;... ερώτησεν η Μαρία.

   -Εδώ πιο κάτω είναι, σ΄έναν σκουπιδοτενεκέ!... απήντησεν χαμογελώντας πικρά εκείνος.

   -Πήγαινε φέρτο!… είπεν η Μαρία.

   Εκείνος την εκοίταξεν με απορίαν...

  -Τι να το κάνεις; Να το ανεβάσουμε εδώ;… της είπεν, με έναν τόνο σαρκασμού.

   Εκείνη όμως επέμενε…

   -Φέρτο!

   Τέλος, κάπως τον έπεισε. Αν και απρόθυμος, επήγε εις τον κάδον -περισσότερον ίνα πάρη αέραν- και έφερε το έργο. Η Μαρία το επήρε και το έκρυψεν εις την τσάντα της.

   -Έχει τα τηλέφωνά σου επάνω;

   -Τα έχει!… Μα τι να την κάνεις εσύ την Κοιμωμένη;… την ερώτησε.

   -Κάποιον ξέρω…

   Ολίγας ημέρας βραδύτερον -ήτο περίοδος Χριστουγέννων- ο Γεώργιος ευρίσκετο εις το Καίσαρι, εν χωρίον της ορεινής Κορινθίας. Ήτο βέβαια το χωρίον του, όπου είχεν γεννηθεί και μεγαλώσει. Διετήρει εκεί οίκον και επήγαινε πότε πότε διά να ηρεμήση. Εκείνας τις ημέρας είχεν υπάγη ίνα συνέλθη εκ της μεγάλης απογοητεύσεως του συγγραφικού του δράματος. Μόνος. Δε συνήρχετο όμως. Είδεν συγγενείς, παιδικούς φίλους, ενεθυμήθη τόσα των παιδικών του χρόνων -ακόμη και την μεγάλην απόφασιν που επήρε κάποτε και εκίνησε με τους πόδας διά την Αθήναν- όμως ο νους του όλο είς τον κάδο απορριμμάτων εγύρνα, ως να μην είχε εύγη ποτέ απ΄αυτόν. Οι άνδρες... Οδυσσείς οπού κατά βάθος είναι, προτιμούν να επιστρέφουν ως νικητές εις τα πατρώα. Ο Γεώργιος όμως ένιωθε πως είχε χάσει εντός του την ιδιότητα του Οδυσσέως και ήτο ετούτο πολύ οδυνηρόν. Διότι ο αυθεντικός Οδυσσεύς είχε κατορθώσει να ξεκλειδώση την Τροία, είχεν πάψει έναν αιματηρότατον πόλεμον και επέστρεψε εις την Ιθάκη νικητής, φέρων μαζί τας αοράτους δάφνας του. Ο Γεώργιος όμως δεν είχεν πορθήσει τον στόχον του, παρέμενε αλώβητος η ιδική του Τροία. Ένιωθε ηττημένος. Δι’ αυτό δεν ήθελε να ιδή πραγματικά μήτε έναν του τόπου του. Επίστευε πως όλοι θα έβλεπαν την πληγή και την ήττα του και ας ήτο ετούτο εντελώς παράλογον. Δεν ήτο δα και κανείς αποτυχημένος. Δημοσιογράφος ήτο και μάλιστα σε όλους πολύ αγαπητός. Και εις τους Αθηναίους και εις τους συντοπίτας του. Μα ο ίδιος έτζι ένιωθε τας ημέρας εκείνας. Όσο για την Μαρία, την είχε λησμονήσει την ιδίαν νύκταν κιόλας. Εδώ είδον το έργο του -αν τελικώς το είδον- καλλιτέχναι, κριτικοί, θιασάρχαι, είς σωρός σχετικοί με το ζήτημα και δεν εγένετο τίποτε, θα τον έσωζεν μία μπαρόβια; Δι΄αυτό ο Γεώργιος επέρνα τας ημέρας του εις το Καίσαρι κάμων περιπάτους εις την χειμωνιάτικην αχλύν. Επήγαινε εις τον Γουλάν όπου ότε ήτο μικρός έπαιζεν με τους φίλους του, τριγυρνούσε στες ράχες του τόπου του συντροφία με τα χαμοπούλια και τα πετεινά του ουρανού και μόνο εκεί ένιωθε μίαν γαλήνη ωσάν βάλσαμον. Εις την μοναξιάν. Τας εσπέρας ήναπτε το τζάκι και εκάθητο εμπρός του διαβάζων. Πολλάκις όμως, κάτι τον έτρωγε πάλι και αίφνης επέτα πέρα το βιβλίον. Εντός αυτής της εκκωφαντικής σιωπής, επέρασαν τα Χριστούγεννα και ήρχετο η πρωτοχρονιά...

   Ήτο απόγευμα. Ο Γεώργιος κάποιαν στιγμήν, εκοίταξεν έξω από το παράθυρον. Είχεν αρχίσει να πίπτει χιονόνερον. Ίσως το εγύρνα σε χιόνι. Επήγεν έξω και έφερε εις το τζάκι αρκετά ξύλα. Είτα έφτιαξεν έναν καφφέ. Δεν είχεν πίει καλά καλά δύο γουλιές, όταν εκτύπησεν το τηλέφωνον. Ο Γεώργιος το εσήκωσεν…

   -Ναι;…

   Εκ της άλλης γραμμής, μία φωνή βροντερά, αδημονούσα…

  -Ποιος είστε;

-Εσείς ποιον επήρατε; 

   Η φωνή από την άλλη πλευρά, έγινε επιτακτική…

   -Ποιος είστε;

   -Ο Γιώργος… Ο Γιώργος ΄΄Χ΄΄…

   -Εσύ έγραψες την Κοιμωμένη;

   -Μα… Μάλιστα ε… εγώ…

   -Τι έχεις γράψει ρε άνθρωπε!

   -Μα… μα ποιος είστε;

    -Πού βρίσκεσαι;

   -Στο… στο χωριό μου στην ορεινή Κορινθία… Στο Καίσαρι...

   -Γιάννης Μόρτζος εδώ! 

   Του Γεωργίου εκόντεψε να του πέσει εκ των χειρών το τηλέφωνον. Ο Γιάννης Μόρτζος ήτο είς εκ των σπουδαιοτέρων ηθοποιών της χώρας. Μέγας θεατράνθρωπος! Ποίος δεν τον ήξευρε! Διετήρει μάλιστα και ιδικόν του θέατρον. Ο Γεώργιος εστάθη προσοχή ως να ωμίλει εις Στρατηγόν. Ίσως εχαιρέτησε μάλιστα ασυναισθήτως και στρατιωτικώς, δεν ενθυμείτο…

   -Μάλιστα κύριε Μόρτζο… 

   Πάλι καλά που δεν είπεν… ΄΄Διατάξτε!΄΄…

   -Λοιπόν, μου έδωσε η Μαρία από το μπαρ το έργο σου! Το ρούφηξα! Υπέροχο! Καταπληκτικό! Πότε θα ανέβεις Αθήνα να υπογράψουμε; 

   Το υπόλοιπα είναι ιστορία. Η… Κοιμωμένη έκαμε εις το θέατρον του Γιάννη Μόρτζου ΄΄Τέσσερις εποχές΄΄ επάνω από πεντακοσίους παραστάσεις. Επαίζετο -εάν ενθυμούμαι καλώς- διά πέντε έτη. Η κυρία Γιούλη Ζήκου οπού έπαιζεν την εμμονική και σκληρή μάνα του γλύπτου, επήρεν μάλιστα και βραβείον διά την ερμηνεία της. Ο νέος τότε ηθοποιός Πέτρος Αποστολόπουλος, ερμήνευσε ανατριχιαστικά τον Χαλεπά. Το έν έργον όμως έφερεν το έτερον και ο Γεώργιος σήμερα θεωρείται εις εκ των κορυφαίων θεατρικών συγγραφέων. Έχει εκπορθήσει πια την ιδικήν του Τροίαν, ήλλαξεν η ζωή του. Εκ μίας μπαροβίας Μαρίας -απεδείχθη πως ήτο άνεργη ηθοποιός την εποχή εκείνη- οπού ανέσυρεν την Κοιμωμένη εκ των καλάθων αχρήστων της Φωκίωνος Νέγρη...

Γιώργος Πύργαρης

Σεπτέμβριος 2025

Φιλολογική επιμέλεια: Κυριάκος Γεωργιάδης

Το μαρτύριον...

   Ο Θέμης, φοιτητής πια, εις Θεσσαλονίκην. Ήτο τεραστία αλλαγή εις την ζωή του, ο ερχομός από την επαρχίαν εις την συμπρωτεύουσα. Αίφνης ευρέθη μόνος εις μίαν μεγαλούπολιν. Από μαθητής... φοιτητής. Μακράν πια της οικογενείας του. Ελεύθερος...

   Διέμενε εις την ευρυτέραν περιοχήν του Ντεπό, εις εν ημιυπόγειον επί της οδού Φιλελλήνων. Μικρά οδός προς την πλευρά της 25ης Μαρτίου, δενδρόφυτος αμφί των πεζοδρομίων, κάθετος της Βασιλίσσης Όλγας. Σχετικώς ήσυχη γειτονιά. Έναντι της οικίας του, υπήρχεν σουβλατζίδικον, εις την γωνίαν γαλακτοπωλείον με θεσπεσίας μπουγάτσας, τυρόπιττας, σπανακόπιττας, φρέσκον γάλα, γιαούρτια και άλλα παρεμφερή... Έναντι εκείνου, η ταβέρνα του κυρ Θόδωρα, Πόντιου. Διά τριάκοντα έτη σχεδόν, ήτο μετανάστης εις Ολλανδίαν ούτος. Με τας οικονομίας τόσων ετών, επέστρεψεν εις Θεσσαλονίκη και ήνοιξε ταβέρναν με τους υιούς του. Καλός, φιλότιμος, αγαθός ανήρ. Ο Θέμης έτρωγεν συχνάκις εκεί, με φίλους. Ο κυρ Θόδωρας συμπονούσε τους φοιτητάς -ήξευρεν από φτώχειαν και νόστον- οπότε τους έκαμεν σκόντον...

   Εις τον πρώτον όροφον της πολυκατοικίας όπου διέμενεν ο Θέμης, ήτο και το διαμέρισμα της σπιτινοικοκυράς κυρίας Πολυξένης, την οποίαν όλοι προσεφώνουν Ξένη. Θα ήτο έξι-επτά έτη περίπου, μεγαλυτέρα του Θέμη. Μελαχρινώσα με λευκόν, κατάλευκον δέρμα, ωραιοτάτη... εις το απαύγασμα της ομορφιάς και των χρωμάτων της. Είκοσι επτά περίπου ετών. Διέμενεν εκεί μετά του συζύγου της κυρίου Νίκου -ενός ηπίου και αγαθού ανδρός- όπου διά οκτώ ώρας καθημερινώς, έλειπεν εις την εργασίαν του. Ήτο υπάλληλος εις τον σιδηρόδρομον με κυλιόμενον ωράριον. Ενίοτε ειργάζετο πρωινά, ενίοτε απογευματινά, αλλά πολλάκις και νύκτα. Τέκνα ακόμη δεν είχον...

   Αι σχέσεις του ζεύγους με τον νοικάρην, δεν ήσαν τυπικαί. Τον συνεπάθησαν εξ' αρχής και ενίοτε τον εκάλουν εις το διαμέρισμά των διά φαγητόν, ότε εκείνο ήτο καλόν και εξεζητημένον. Καταγόμενη εκ της Πόλης η Ξένη, είχεν μάθει εκ της γιαγιάς και μητρός της, πολύτιμας συνταγάς εξ Ανατολής. Εμαγείρευεν θεσπέσια. Οι ανατολίται δεν εφείδοντο μπαχαρικών και άλλων βοηθητικών εις το μαγείρεμα και ήξευραν μυστικά, όπου έκαμαν τα φαγητά να ομοιάζουν με αμβροσία! Καμμιά φορά ο Θέμης συνέκρινεν αυτήν την κουζίνα με εκείνην του τόπου του και η δεύτερη του εφαίνετο στεγνή και άνοστος πια. Ότε λοιπόν το ζεύγος έκαμεν ένα καλό φαγητόν... μουσακά, παπουτσάκι, παστίτσιο ή άλλα ανατολίτικα με κρέας και σάλτσες -πολλά εκ των οποίων ήσαν άγνωστα εντελώς εις τον Θέμη- τον εκάλουν να γευματίσει ή να δειπνήσει μαζί των.

   Όλα λοιπόν επήγαιναν κατ' ευχήν εις την φιλικήν σχέσιν του Θέμη μετά των σπιτονοικύρηδων που επίσης, δεν διεμαρτύροντο διόλου, εάν το έμβασμα του ενοικίου ήργει καμία φορά δύο, τρεις και τέσσερις ακόμη ημέρας. Ο Θέμης μην ηξεύροντας πώς να ανταποδώσει την ευσπλαχνία, την καλωσύνην και τη μεγαλοψυχία του ζεύγους απέναντι του, εδάνειζεν εις την κυρία Ξένη λογοτεχνικά βιβλία, οπού τόσο εκείνη αγαπούσε. Μερικά, τα εχάριζεν κιόλας. Η Ξένη έχοντας πολύ χρόνο -αφού η μόνη της ασχολία ήτο τα οικοκυρικά και εφόσον δεν είχε ακόμη παιδία- εδιάβαζε μετά μανίας τα πάντα. Και ο Θέμης προσεπάθει να την εισαγάγει εις την καλήν λογοτεχνία. Πρώτα της εγνώρισε τον Μάρκες. Είτα τον Ουγκώ και τον Κάφκα. Και άλλους μεγάλους. Μέχρι Ντοστογιέφσκι και Τολστόι της έδιδε. Ακόμη και ποίησιν του Ρεμπώ και του Πόε...

   Έτσι λοιπόν επέρασεν το πρώτο έτος. Ο Θέμης έφυγε τους θερινούς μήνας εκ της Θεσσαλονίκης διά το χωρίον του και επέστρεψε τανάπαλιν τον Σεπτέμβριον, όπου το ζεύγος τον υπεδέχθη με ένα λουκούλειον δείπνο εις την βεράνταν του διαμερίσματος. Ήτο θερμός ο καιρός ακόμη...

   Ήτο εκείνο το φθινόπωρον, όπου ήλλαξε διά παντός την ζωή του Θέμη. Αίφνης -ως να τον ήρπαξε μία λευκή δύναμις- μετεμορφώθη. Δεν επήγαινε πια συχνά εις το Πανεπιστήμιον. Ήρχισε να απέχει από φιλίας, προσκαίρους έρωτας, τας κομματικάς παρατάξεις της Σχολής και όλα τα ανούσια, όπου ηπησχόλουν τους φοιτητάς το πρώτον έτος. Τώρα, ωσάν να τον υπεχρέωνε μία σιδηρά χειρ, όλην την νύκτα εκάθητο επάνω από λευκάς σελίδας και έγραφεν... έγραφεν. Είχεν αποφασίσει να γίνει συγγραφεύς! Την ημέρα εκοιμάτο και τας νύκτας έγραφε. Εκείνον τον καιρό επίστευεν μάλιστα πως έγραφεν σπουδαία πράγματα... Δεν ήσαν όμως, παρά παραληρήματα εξομολογητικού χαρακτήρος, που ημπορεί να μην ήξιζαν να τα διαβάσει άλλος κανείς, όμως ήτο μια εντατική μαθητεία εις την γραφήν, μία βαθέα ψυχολογική αυτοανάλυσις και μία πάλη με το παρελθόν και τους δαίμονές του. Αύτη η επίμονος ενασχολήσις κάθε νύκταν όμως, σιγά σιγά τον απελευθέρωνε, οδηγώσα τον αργά αλλά σταθερά εκ του νάρθηκος εις τον εσωτερικόν του ναού της γραφής. Έτσι ησθάνετο τουλάχιστον ο Θέμης. Αφού ηργάσθη εντατικώς νύκτας και νύκτας -πολλές τον ηύρισκε το ξημέρωμα εις το τραπέζιον- και αφού πολύ αμφεταλαντεύθη με την σκέψιν εάν αύτη η οδός ήτο πράγματι η ενδεδειγμένη δι' αυτόν -έκαμε μάλιστα και απόπειρας ίνα απελευθερωθεί από το πρωτόγνωρον τούτο πάθος, ματαίως όμως- τέλος το απεφάσισε. Δεν ημπορούσε να διαφύγει του πεπρωμένου του. Η χείρ όπου τον είχεν ηρπάξει, ήτο σιδηρά. Θα εγένετο συγγραφεύς! Ησθάνθη μάλιστα πως αύτη ήτο απόφασις ζωής. Τας ημέρας εκείνας, την εκοινωλόγησε μάλιστα και εις το ζεύγος των σπιτονοικοκύρηδων εις εν δείπνον όπου τον είχον καλέσει. Έξω έπιπτεν θορυβώδης υετός. Ο κύριος Νίκος αντέδρασε με αμφιθυμίαν...

   -Μεγάλη και δύσκολη απόφαση! Μην παρατήσεις όμως και το Πανεπιστήμιο. Τόσα έξοδα κάνουν οι δικοί σου...

   Η Ξένη πάντως ενθουσιάσθη...

   -Φαντάσου λοιπόν μετά από λίγα χρόνια, να κρατάμε στα χέρια μας, ένα δικό σου βιβλίο!!

   Αύτη ήτο η σχέσις του Θέμη μετά των σπιτονοικύρηδων. Φιλική, θερμή και αθώα. Ο δαίμων όμως πάντα καιροφυλακτεί, ίνα διασαλεύσει την τάξιν και την γαλήνη των ανθρώπων...

   Όλα ήρχισαν ένα ηλιόλουστο πρωινό εις τας αρχάς Δεκεμβρίου. Το διαμέρισμα του Θέμη ήτο -ως είπωμεν- ημιυπόγειον. Προς βορράν επεκοινώνει δια μέσου μπαλκονοθύρας, με φωταγωγόν μικρόν και σκιερόν, οπού ο Θέμης -μην έχων άλλον τρόπον- άπλωνε ενίοτε ρούχα να στεγνώσουν. Ήργουν μεν λόγω σκιάς και υγρασίας, μα εν τέλει -αν δεν μεσολαβούσεν υετός- εστέγνων. 

   Εκείνο το πρωινό λοιπόν, ο Θέμης ευγήκε εις τον φωταγωγόν ίνα απλώσει ολίγα ρούχα, μα έπεσεν επάνω εις τας ραδιουργίας του δαίμονος... Ένα γυναικείον εσώρουχον, ήτο πεσμένο εις το πάτωμα του φωταγωγού! Του κάτω σώματος. Μαύρο, δικτυωτόν, της μοδός... Έξαλλον! Ο Θέμης έστρεψε την κεφαλήν υψηλά εις τους ορόφους. Μόνον εις την βεράνταν της Ξένης, ήσαν απλωμένα ρούχα. Εις ουδεμίαν άλλην, εις ουδένα άλλον όροφον. Αν και ησθάνθη εντός του μίαν μικράν αναστάτωσιν, δεν έδωκε συνέχεια εις το γεγονός. Το εσώρουχον θα έπεσεν τυχαίως. Θα το έρριψεν  ο αήρ. Ο Θέμης άπλωσε τα εδικά του εις το σύρμα και εισήλθε ξανά εις την οικίαν του, αφήσας ως είχεν... μην εγγίζων διόλου το ξένο εσώρουχον. Εκείνην την ημέραν, επήγε εις το Πανεπιστήμιον -είχε ημέρας να υπάγη- επήρε καφέ από το κυλικείον, είδε φίλους εις το φουαγιέ της Σχολής, παρηκολούθησε εις το αμφιθέατρο και εν μάθημα και εγευμάτισε την μεσημβρίαν μετά του φίλου του Θρασυβούλου, εις την φοιτητικήν εστίαν. 

   Επιστρέφοντας εις την οικίαν του το απομεσήμερον, ευγήκεν εις τον φωταγωγόν, ίνα ιδεί εάν είχον στεγνώσει τα ρούχα του... Ήθελον και άλλο. Το γυναικείον εσώρουχον όμως, ήτο ακόμη εκεί. Απείρακτον. Πεσμένο εις το υγρό τσιμέντο του φωταγωγού, όπου εδώ και εκεί ήσαν φυτρωμένα πράσινα βρύα. Ο Θέμης επέρασε πάλιν εντός της οικίας του. Ξάπλωσε εις τον καναπέ...

  Και αν δεν έπεσεν τυχαία το εσώρουχο εις τον φωταγωγόν; Και αν μία χείρ το έρριψεν επίτηδες, εις την θύραν του; Και αν αυτή η χείρ ήτο πράγματι η χείρ της... Ξένης;... Θεός φυλάξοι! Πώς να ανθέξει τοιούτο ενδεχόμενον; 

  Απεφάσισεν να λησμονήσει εντελώς το γεγονός. Να το θεωρήση, ως μη γενόμενον. Ενίοτε όμως τας επομένας ημέρας, επήγαινε εις την μπαλκονόθυραν να ιδεί εάν ευρίσκετο ακόμη εκεί, το... πονηρόν εσώρουχον. Και πράγματι, εκεί ευρίσκετο. Όσον διά την συμπεριφοράν της Ξένης απεναντί του, ήτο εντελώς φυσιολογική. Δεν ήλλαξε τίποτα! Πράγμα βέβαια, οπού καθησύχασε τον Θέμη και υπέθεσε πως το εσώρουχον δεν έπεσεν επί πονηροίς, αλλά τυχαίως. Ο αήρ... μία απροσεξία κατά το άπλωμα ή ακόμη ημπορή να έπεσε και από άλλον όροφον. Διατί δηλαδή να ήτο σώνει και καλά της Ξένης; Επειδή έτυχε να ήτο η μόνη όπου είχεν απλώσει ρούχα, εκείνη την ημέραν; Δεν ήμεθα καλά! 

  Σιγά σιγά λοιπόν, ο Θέμης επανέκαμψε και λησμόνησε τα παίγνια του δαίμονος.

   Μίαν πρωίαν, η Ξένη τον ηύρε εις το διάδρομον και τον επροσκάλεσε εάν θέλει την εσπέραν, να υπάγη εις το διαμέρισμά της, διότι επρόκειτο να φτιάξει γαλακτομπούρεκον. Ο Θέμης εδέχθη και πράγματι το ίδιον βράδυ κατά τις επτά, εκτύπησε την θύραν της. Ο κύριος Νίκος έλειπεν, ήτο απογευματινή βάρδια. Θα ήρχετο κατά τας δώδεκα. Εκάθισεν εις το σαλόνι και η Ξένη του ήφερε το γλυκό. Μετά συνεζήτουν διάφορα και έβλεπον τηλεόρασιν. Κάποια στιγμή, καθώς ο Θέμης είχεν απλωμένους τους πόδας υπό του τραπεζίου εμπρός του, ένιωσε να ακουμπά τον αριστερόν του πόδα, ο δεξιός πους της Ξένης. Χαμηλά. Εις την μύτην των παπουτσιών. Η πρώτη του ενστικτώδης αντίδρασις, ήτο να μαζέψει τον πόδαν του. Παραδόξως όμως, δεν τον εμάζεψε. Μήτε εκείνος, μήτε η Ξένη. Απέμειναν έτσι να παρηκολουθούν τηλεόραση, χωρίς να ομιλούν, ενώ αι άκραι των ποδών των, ηγγίζοντο. Ο Θέμης ευρίσκετο εις μίαν γλυκιάν ζάλην οπού ενέτεινε η υποψία, πως ο πους της Ξένης οσονούπω, ήρχισε να πιέζει τον εδικόν του. Απαλά... αδιόρατα. Του ήλθε να εγερθεί αύθις εκ της πολυθρόνας του και να φιλήσει την Ξένην. Μα τον εβάστα μία και μόνον σκέψις. Του κυρίου Νίκου. Θα ήτο παλιανθρωπιά εκ μέρους του. Ο άνθρωπος τον ενεπιστεύετο, τον έβαζε εις το σπίτι του, τον τάιζε, τον πότιζε και να φερθεί τοιουτοτρόπως; Από την άλλη, εάν ήτο καθαρός πέρα ως πέρα, έπρεπε να τραβήξει τον πόδα του από το ερωτικόν άγγιγμα, να προφασισθεί κούρασιν ή διάβασμα, να υπάγη σπίτι του και να μην ξαναπατήσει εκεί, ότε η Ξένη ήτο μόνη. Αύτη θα ήτο μία καθαρά λύσις! Όχι να κάθηται εις αυτήν την γκρίζα ζώνην οπού δεν οδήγη πουθενά! Διότι το πράγμα εσυνεχίσθη. Από εκείνην την ημέραν -ως να έγινε μία κρυφή και άλογος συμφωνία μεταξύ των- αι επισκέψεις του Θέμη εγένοντο συχνότεραι, σχεδόν καθημεριναί και σε ώρας μάλιστα, όπου έλειπεν ο σύζυγος! Τι συνομωσία ήτο πάλι ετούτη; Και διατί τέλος πάντων επιδίδοντο εις αυτό το μαρτυρικόν παίγνιον με την επαφή των ποδών, ενώ παρηκολούθουν τηλεόραση; Δε θα ήτο πιο... έντιμο να εγίνοντο επιτέλους ερασταί; Τουλάχιστον θα αποσυμφορούντο! Ή μήπως ανέμενε ο καθείς να κάμει την αρχή ο άλλος; Ναι ετούτο ήτο μία καλή υπόθεσις. Το ποίος θα έχει την πρώτη ευθύνη εις τέτοιους παρανόμους έρωτας, είναι μέγα ζήτημα. Ο Θέμης πάντως αν και ελεύθερος και χωρίς καμίαν άλλην συναισθηματικήν δεύσμευσιν, ηρνείτο να πάρει τέτοιαν ευθύνη. Το ίδιο όμως και η Ξένη, δι' αυτό έπεσαν εις αυτό το μαρτύριον. Ήρχοντο στιγμές οπού εκείνος ήθελε να ελευθερωθεί εκ της μοιραίας παγίδος -το προσεπάθησεν μάλιστα δι' εν διάστημα, σταματώντας εντελώς αυτάς τας ανουσίας επισκέψεις- μα δεν έλειπαν αι αφορμαί διά να επιστρέψει. Καμιά φορά εσκέπτετο πως ήτο το παίγνιον της Ξένης, διά να συμπληρώνει εκείνη τας κενάς ώρας οπού εκάθητο μόνη, αναμένουσα τον σύζυγον...

   Μόνο εις τας διακοπάς των Χριστουγέννων, ότε ο Θέμης έφυγε εκ Θεσσαλονίκης και μετέβη εις το πατρικόν του, ησύχασεν κάπως. Μα πάλιν επέστρεψεν και το μαρτύριον εσυνεχίσθη. Δεν ημπορούσε να την βγάλει από το νου του. Την επεθύμει διακαώς. Τα μαλλιά, τα χείλη, τον λαιμό, τους γλουτούς. Εφόρει συνήθως κάτι απλά, ριχτά φορέματα έως ολίγον επάνω από το γόνα οπού ετόνιζαν το ωραίον της σώμα. Μίαν φοράν μάλιστα, ερχόμενη από τα ενδότερα οπού μόλις είχεν αλλάξει, τον παρακάλεσεν να της ανεβάσει το φερμουάρ εις την πλάτην, ενός τέτοιου φορέματος. Εάν ήτο εκ του πονηρού ή αθώα η παράκλησις ταύτη της Ξένης, ο Θέμης ποτέ δεν έμαθεν, καθώς ηρκέσθη απλώς να ανεβάσει το φερμουάρ και να καθίσει πάλιν εις την θέσιν του. Δεν ήσαν ολίγαι αι στιγμαί όμως -ότε εκείνη του ητοίμαζε τον καφέ ή γλυκόν εις την κουζίνα και του ομιλούσε με στραφείσαν την πλάτην- οπού ησθάνετο ακατανίκητην επιθυμίαν να εγερθεί, να την εναγκαλίσει... να βυθίσει το πρόσωπον εις την κώμην της και είτα να αρχίσει να την φιλά εις τον λαιμόν, εις τα χείλη και όπου αλλού, ακαταπαύστως... 

   Μα δεν ετόλμα. Και όσον δεν ετόλμα, τόσο εβυθίζετο περισσότερον εις το έρεβος του πόθου...

      Αύτη η κατάστασις, επήγε έως τας παραμονάς των Απόκρεω, όπου μίαν εσπέραν -ήτο Τσικνοπέμπτη- η Ξένη του επρότεινε να ενδυθούν μασκαράδες και να πάρουν τους δρόμους διά να διασκεδάσουν. Εκείνος εδέχθη. Θα μεταμφιέζετο εις... ρεμπέτην! Ευρίσκοντο εις το σπίτι της και επήγαν εις εν δώμα όπου η Ξένη εφύλαγε παλαιά ρούχα και μάσκες. Δεν άφησε τον Θέμη να ενδυθεί μόνος, μα παρέμεινε προς αρωγήν του. Τον εβοήθη να φορέσει το υποκάμισον -το επέρασε εντός της περισκελίδος, το εκομβίωσε- του έδεσε την γραβάταν, έσφιξε την ζώνην... Μα κάθε άγγιγμά της επάνω του, ήτο ένα μαρτύριον διά τον Θέμη. Του εφαίνετο πως όλα τούτα, δεν ήσαν απλά αγγίγματα μα ερωτικά χάδια επάνω εις το σώμα του. Είχε ζαλισθεί, εκόντευε να σωριασθεί εις το πάτωμα εκ του πόθου. Ήθελε να την αρπάξει και να την σπρώξει εις την κλίνην οπού ήτο σιμά, μα πάλιν εδίσταζε. Εάν ήσαν αθώα όλα ετούτα και μόνον εκείνος τα εκλάμβανε ως χάδια; Είτα όμως την εβοήθησε να ενδυθεί και εκείνη και κατά κάποιον τρόπον, επήρε οπίσω την... εκδίκησίν του. Εφρόντισε να είναι... ελαφρώς χάδια και τα ειδικά του αγγίγματα. Όμως και εκείνη έδειχνε να το απολαμβάνει. Το πρόσωπόν της έλαμπε και εχαίρετο όσα συνέβαινον. Διά πρώτην φορά μάλιστα ο Θέμης, την ένιωσε τόσο ανοικτή εις παν ενδεχόμενον... Μα τότε ενεφανίσθη εις τον νου του -πώς ημπόρεσε τέτοιαν ώραν;- το φάντασμα του κυρίου Νίκου. Ο Θέμης τον εσκέφθη ανυποψίαστον και ήσυχον εις το σιδηροδρομικό σταθμόν όπου ηργάζετο, να αναμένει να διαβούν αι ώραι και να έλθουν τα μεσάνυκτα, διά να επιστρέψει εις την πιστήν και ηγαπημένην του σύζυγον. Δεν ετόλμησε τίποτε λοιπόν, παρ' όλο οπού ένιωσε πόσο ευάλωτη ήτο εκείνας τας στιγμάς η Ξένη. 

   Δεν το ετόλμησε ούτε αργότερα, ότε ευγήκαν με μάσκας εις την Φιλελλήνων και είτα εις την Βασιλίσσης Όλγας, οπού πλείστοι διαβάται και μασκαράδες κατά παρέας, με κομφετί, καραμούζας, χορούς και γέλωτες, εχαίροντο την ζωήν. Ήτο ωραία νύξ και η Ξένη είχε κολλήσει αγκαζέ επάνω του όλην την ώραν και έδειχνε πρόθυμη να τον ηκολουθήσει όπου εκείνος απεφάσιζεν. Έλεγον διάφορα ανούσια μα χαρωπά. Ήρχοντο στιγμές όμως, όπου ο Θέμης ευρίσκετο εις τα όρια. Εσκέπτετο να την τραβήξει εις μίαν σκοτεινή πάροδον της Βασιλίσσης Όλγας, να αφαιρέσει τας μάσκας και να αρχίσει να την φιλά εις τα χείλη, εις τον λαιμόν, εις τα ώτα... να χαθεί εις τας ευωδίας της κώμης της. Μα πάλιν δεν απεφάσιζε να ξεπεράσει τα όρια της ηθικής και ατολμίας του. Έτσι λοιπόν επέστρεψαν εις τα ίδια και εχώρισαν εις τον διάδρομον της πολυκατοικίας ως φίλοι, με πρόσωπα ρόδινα και ολίγον λαχανιασμένοι. Και με μίαν σκιάν ανεκπλήρωτου εις τα όμματα...

   Από εκείνην την νύκτα, ο Θέμης εμεταμορφώθη. Έπαψε τας επισκέψεις εις το σπίτι της Ξένης και ότε εκείνη τον εκάλει, προεφασίζετο διάβασμα, γράψιμο ή εξετάσεις. Στο τέλος του έτους μάλιστα, ηύρε άλλο σπίτι μακριά. Επάνω εις την Βασιλίσσης Όλγας. Όχι ημιυπόγειον πια, αλλά εις τον τρίτον. Εις μίαν πολυκατοικίαν έναντι της Σχολής Τυφλών. Με ευρύχωρον βεράνταν, όπου έβλεπεν όστις εκάθητο εκεί, κομμάτι της θαλάσσης και του Θερμαϊκού. Ήρχισε νέα ζωή, ελευθερώθη. Εξ΄άλλου, δεν έλειπαν οι ανώδυνοι πειρασμοί εις τον κύκλο του. Ξέκοψε εντελώς από την Ξένην και ελυτρώθη άπαξ διά παντός, από το ερωτικό του μαρτύριον...

10/2/2025

Φιλολογική επιμέλεια: Κυριάκος Γεωργιάδης

Πίνακες: Γιώργος Ρόρρης, Picabia

  

Το θρονί...

 

   Ο Κώτς Ματθαίος, ήτο γέρων. Παλαιός πολεμιστής. Εις την νεότητά του είχεν βιώσει συνεχείς πολέμους εις τον βορράν και την ανατολή. Και πού δεν επήγε... Τώρα, εις την δύσιν του βίου του -εφόσον είχεν υπανδρεύση τας θυγατέρας του- ησύχαζεν εις τον καφενέν και απολάμβανε μετά της γραίας του, την γαλήνην του οίκου των, όπου εντός του υπήρχεν φυσικά και εστία. Τον χειμώνα, η παραστιά δεν ήσβηνε ποτέ. Ο γαμβρός του, ο οποίος διέμενεν εις γειτνιάζουσα οικίαν, τον επρομήθευε αφειδώς με πλήθος καυσοξύλων, κομμένων εκ του όρους, όπου εις τας ρίζας του ίστατο το μικρό χωρίον των. Ο Κώτς Ματθαίος επερνούσε αρκετάς ώρας της ημέρας έμπροσθεν της πυρός, καθήμενος εις το ηγαπημένο θρονί του, το οποίον είχεν ο ίδιος κατασκευάσει με τας χείρας του, πριν από αρκετά έτη, υπό ξύλου καρυδιάς. 

   Η εστία ήτο η ζωή των δύο γερόντων. Εκεί εθερμαίνοντο, εμαγείρευον, συζητούσαν και πότε πότε φιλονικούσαν ως φιλονικούν ανωδύνως μεταξύ των, οι γέροντες. Εκείνου όμως, του ήρεσε πολύ να ευρίσκεται έμπροσθεν της πυρός εις το θρονί, όπου επάνω του είχε δέσει και έν μαξιλλάριον ως σαμάρι, διά να εκάθεται εις τα μαλακά. Έψηνεν καστάνους, πλακόπιττας και ενίοτε ίσως και χοιρινά κοψίδια, τα οποία εσυνόδευε πάντα μετά ξανθού ρητινούχου οίνου, όπου επαρασκεύαζε ο ίδιος κάθε Σεπτέμβριον εκ των σαββατιανών αμπέλων του, μετά επιμόνου προσοχής, καθαριότητος και μαεστρίας.

  Μίαν των ημερών όμως, ήλθον τα πάνω κάτω. Επιστρέψας ο Κωτς Ματθαίος από τον καφενέν, καθήμενος εις το θρονί του διά να θερμανθεί έμπροσθεν της πυρός -έξω είχεν ηρχίσει να πίπτει χιών- επρόσεξε πως εκείνο ήτο κάπως ασταθές. Εσηκώθη και το περιεργάσθη. Δεν ήργησε να συμπεράνει, πως εκ της πολυκαιρίας είχεν φαγωθεί ο εις πους του θρονίου από την μίαν πλευράν και τούτο ήτο το αίτιον που εκείνο εσείετο. Δεν επτοήθη ο γέρων. Επήγε εις την μικράν κάμαρην όπου εφύλαγεν κάμποσα εργαλεία, πήρε έν πριόνιον και επέστρεψεν εις το καθιστικόν της παραστιάς. Θα έτρωγε ολίγον τον έτερον πόδα του θρονίου και ούτε γαλή, ούτε ζημία. Η κανονικότης θα επανήρχετο πάλιν εις την οικίαν του. Ήσκυψε λοιπόν και ήρχισε να σιγοπριονίζει τον έτερον πόδα. Όταν όμως ετελείωσεν και εκάθισε επάνω να δοκιμάση, πάλιν το θρονί εσείετο. Δεν εστέκετο σταθερό εις τον τόπον του. Μάλλον το επήρε πολύ... Ο γέρων το εσήκωσεν, το έφερε εις το ύψος των οφθαλμών και αφού ησφάλισεν τον έναν, προσπάθησεν να εύρη το προεξέχον ελάττωμα εις τον έναντι πόδαν, τον οποίον έφαγε και τούτον κομμάτι, με το πριόνιον. Όταν εδοκίμασε όμως... πάλι το θρονί εσείετο...

   Επαιδεύθη έτσι ο γέρων, ικανήν ώραν. Μία έτρωγε με το πριόνι τον έναν πόδα, μία τον άλλον. Μα ισορροπία δεν ευρίσκετο... Τέλος, το θρονί είχε χαμηλώσει τόσο, όπου επιτέλους κατενόησε πως ακόμη κι αν έβρισκε τελικώς ισορροπία, θα ήτο εντελώς άχρηστον. Ήτο πια τόσον χθαμαλόν, όπου εκούραζε περισσότερον, παρά εξεκούραζε τον αναβάτην του. Το επήρε λοιπόν, απήλλαξε το ξύλο από το μαξιλλάριον και το έριξεν στην πυρά, όπου έκαιγεν σιμά του...

   -Άντε στο διάβολο! Γέρασες παλιόξυλο! είπεν ο Κώτς Ματθαίος και πλησίασε στο τζάκι μίαν καθέκλαν.

   Εκεί εκάθισεν, παρηκολουθώντας κάμποσην ώρα αμίλητος το θρονί -όπου τόσα έτη επέρασεν πάνω του- να καίεται. Αι φλόγαι το τύλιξαν απνεύστως και σιγά σιγά το κατέπιναν....

  -Μωρέ και γω σαν και σένα κουτζάθηκα! Σε λίγο καρτέρα με! είπεν τέλος ο Κώτς Ματθαίος απευθυνόμενος στο θρονί, όπου εγένετο έμπροσθέν του άνθραξ και στάκτη...

(Ολοκληρώθη την 28η Ιουλίου 2024)

Ο Νικόλας ο μαρμαράς

 

διήγημα (πορτραίτο)

  Ο Νίκος ο μαρμαράς, φίλος καλός. Λαϊκός τύπος, εξωκαρδιά. Ίσιος άνθρωπος, αλλά πότης και με μεγάλες ατυχίες στη ζωή του. Είχε χάσει σε αυτοκινητιστικό δυστύχημα τον μικρότερο αδερφό του, τον Γιαννάκη. Ίδια ηλικία με μένα ο μικρός. Είκοσι δύο χρονών έφυγε. Ζούσε στην Αθήνα, μα πέρασε με κόκκινο μια νύχτα το φανάρι και σκοτώθηκε. Με μηχανή. Του στοίχισε πολύ αυτός ο θάνατος του Νίκου. Τρομάξαμε να τον συνεφέρουμε. Συγκλονιστήκαμε κει μεις απ΄αυτό το ξαφνικό. Μετά το δυστύχημα, έφυγε και κείνος από την Αθήνα και επέστρεψε στο χωριό. Να είναι τουλάχιστον κοντά στους ηλικιωμένους και βαθιά πικραμένους γονείς του. Μα αν είχε μια έφεση μέχρι τότε στο ποτό, μετά το δυστύχημα το παράκανε. Πολλές φορές μας κούραζε, να τον μαζεύουμε απ΄ την αυτοκαταστροφή και την κραιπάλη εκείνης της πρώτης περιόδου του πένθους. Λιώμα γινόταν. Όμως ο χρόνος είναι γιατρός λένε. Σιγά σιγά βρήκε τους ρυθμούς του στο χωριό. Έπαιρνε δουλειές τριγύρω, κουτσά στραβά τάφερνε βόλτα. Έπινε συχνά, αλλά πολλές ήταν και νηφάλιος. Χιουμορίστας ο Νίκος και μυαλό ξυράφι. Η φιλοσοφία του ήταν λίγα και καλά. Όσα έπιανε τα χάλαγε σε φαί, κρασί και γλέντια. Είχε κάνει από νωρίς τις επιλογές του. Δεν είχε σκοπό να παντρευτεί. Η φιλοσοφία του ήταν... αφού δε θα πάρουμε τίποτα μαζί μας, δε χρειάζεται να σκοτωνόμαστε. Να ζούμε σα σπουργίτια. Όσα πάνε κι όσα έρθουν. Ίσα να περνάμε καλά κι ας είναι και φτωχά. Μα η φτώχεια θέλει καλοπέραση! Γι΄αυτό... πιάσε δυο ΄΄μπύρους΄΄ κάπελα και τα λεφτά στον τρύγο!

   Τα χρόνια που ακολούθησαν, κάναμε πολύ παρέα. Του είχα δώσει και δουλειές στο σπίτι. Να βάλει τα μάρμαρα στο μπαλκόνι και στην εξωτερική σκάλα, να μου αλλάξει τα πλακάκια στο σαλόνι. Καλός μάστορας όταν ήταν νηφάλιος, αλλά καμιά φορά έκανε τα δικά του. Δούλευε τρεις μέρες καλά, την τέταρτη την κοπανούσε ξαφνικά για να πιει. Πήγαινε στον καφενέ, γινόταν κουνουπίδι και ερχόταν μετά να συνεχίσει μεθυσμένος τη δουλειά. Κι έτσι όπως ήταν, τα έκανε μαντάρα...

   Μια φορά, τον έβαλε η γυναίκα μου και ξήλωσε πέντε μέτρα μάρμαρα. Γιατί ενώ όλα πήγαιναν ρολόι μέχρι ένα σημείο στο ανατολικό μπαλκόνι, ξαφνικά τα μάρμαρα άρχιζαν να ανηφορίζουν σα να του είχαμε παραγγείλει, πως θέλουμε να κάνουμε εκεί μότο κρος. Τα είχε βάλει μεθυσμένος φυσικά.

   -Θα τα φάω με τη μηχανή αργότερα... και θα τα φέρω... φέρω ίσια! έλεγε ψευδίζοντας από το κρασί στη γυναίκα μου.

  -Τι να φας με τη μηχανή ρε; Ολόκληρο λόφο έκανες στο μπαλκόνι! Τώρα! Ξήλωσέ τα τώρα! Μετά πήγαινε να κοιμηθείς κάνα δυο μέρες και όταν ξεμεθύσεις, έλα να τα βάλεις σωστά! του είπε θυμωμένη η γυναίκα μου.

   Ήθελε δεν ήθελε ο Νικόλας, τα ξήλωσε. Και όταν ξεμέθυσε, ήρθε και τα έβαλε σωστά. 

  Είχε κάνει πολλά τέτοια. Κάποτε έφτιαξε πρωί πρωί τη λάσπη μέσα στο σαλόνι μιας κυρίας, για να βάλει τα πλακάκια και πετάχτηκε απέναντι στο καφενείο να πιει ένα τσίπουρο στο πόδι...

  -Ένα στα γρήγορα για να ζεσταθούμε κυρά! Κάνει ψοφόκρυο σήμερα! Μέχρι να πεις κίμινο, θα είμαι πίσω!

  Επέστρεψε μετά από μια βδομάδα! Το τσιμέντο εν τω μεταξύ  είχε ταρατσώσει στο σαλόνι της κυρίας και τρέχανε να το σπάσουνε με κομπρεσέρ. Κατά τ΄ άλλα καλός μάστορας... 

   Αυτά για εισαγωγή. Μα δεν άρχισα να γράφω για τον Νίκο σήμερα, για να τον παινέσω ή να τον κατηγορήσω για τα μαστορικά του. Θέλω να δώσω απλά μια εικόνα αληθινή, για έναν φίλο καλό που στην τελική δεν έκανε σε κανέναν άλλον κακό με ορισμένες επιλογές του, παρά μονάχα στον εαυτό του. Στις παρέες ήταν περιζήτητος. Γιατί είχε καλή καρδιά. Με την ευστροφία του, με τα καλαμπούρια του, με τα ρεμπέτικα τραγούδια και τις απίθανες ιστορίες του. Εμένα με έλεγε ποιητή. Έκανε παρέες από δημάρχους μέχρι παρακατιανούς, χωρίς να διακρίνει...

  -Μην καμαρώνει κανένας! Ο καιρός έχει γυρίσματα και όλοι ήμαστε παιδιά του ίδιου Θεού! έλεγε καμιά φορά.

   Χαρακτήριζε τον εαυτό του αναρχοαυτόνομο πια, μετά από μακρά θητεία στο ΚΚΕ στη νεανική του ηλικία κι ένα σωρό πολιτικές περιπέτειες. Κάποτε τον σάπισαν στο ξύλο, κάτι παρακρατικοί. Τον παράτησαν σε μια ερημιά να πεθάνει, βάζοντας και μια τεράστια πέτρα πάνω στο κεφάλι του. Σώθηκε από θαύμα. Αλλά τα τελευταία χρόνια δεν πίστευε ούτε στην αριστερά, ούτε στη δεξιά, ούτε πουθενά. Μιλούσε για αριστερούς και δεξιούς φασίστες. Μην ακούς μπαρούφες, τα ίδια σκατά είναι όλοι! Δε θεωρούσε πως η πολιτική και οι πολιτικοί μπορούν να αλλάξουν τον κόσμο. Μόνο να χαλάσουν τον κόσμο μπορούνε αυτοί! Τελευταία δήλωνε αναρχοαυτόνομος. Χωρίς να πιστεύει όμως πραγματικά, ούτε στην... αναρχοαυτονομία. Αν με ρωτούσες ποια ήταν τελικά η φιλοσοφία του, θα σου έλεγα πως κινούνταν ανάμεσα στη λιτότητα του Διογένη και στην ευδαιμονία του Επίκουρου. Μπορούσε το ίδιο άνετα να ζήσει με ελάχιστα, μέσα σε ένα πιθάρι, όπως και με πολλά σε ένα παλάτι που βούλιαζε στην αφθονία και την ηδονή. Προσαρμοζόταν παντού ο Νικόλας...

   Κάποτε, προς έκπληξη όλων μας, αποφάσισε να γίνει ψάλτης! Τον είχαμε χάσει εκείνη την άνοιξη. Δεν άφησε Χαιρετισμούς, Κυριακές, εσπερινούς, όρθρους. Πού τον έχανες πού τον έβρισκες, χωμένος στο δεξί ψαλτήρι του Αη Γιώργη, ανάμεσα στους άλλους ψαλτάδες! Ούτε κρασιά, ούτε ποτά. Τίποτα! Σοβαρός σοβαρός, καλοντυμένος και όχι με τα πρόχειρα ρούχα της δουλειάς όπως τον είχαμε συνηθίσει, έβγαινε μετά την εκκλησιά με την παρέα του παπά και των ψαλτάδων. Πήγε μέχρι και τη Μεγάλη Βδομάδα αυτή η δουλειά. 

   Τη Μεγάλη Παρασκευή, μετά την περιφορά του Επιταφίου, στρίψαμε με τον Ψηλό για ουζάκια στην πλατεία. Η βραδιά ήταν υπέροχη, ανοιξιάτικη. Πασχαλινές ευωδιές είχαν κατακλύσει τη μικρή μας πλατεία, μαζί με τις μυρωδιές από ψητά χταποδάκια, γαρίδες και καραβίδες. Κόσμος πολύς επέστρεφε κατά παρέες από την εκκλησία και έπιανε τραπεζάκια στην καφετέρια Ζυγός και κάτω από το πλατάνι, για να απολαύσει τα νόστιμα θαλασσινά του Γεωργίου. Χωριανοί που είχαν έρθει από την Αθήνα και άλλες πόλεις, αδέρφια, ξαδέρφια, συγγενείς, φίλοι που είχαν καιρό να βρεθούν, χαιρετιούνταν και συζητούσαν γελαστοί αυτό το ανοιξιάτικο βράδυ, που παρά τα πάθη και τη σταύρωση του Χριστού, έδειχνε χαρούμενο κι ευτυχισμένο. Εξ άλλου, όλοι περίμεναν σε λίγο το Πάσχα. Αύριο θα ετοίμαζαν τα αρνιά, τα κλήματα και τις σούβλες...

  Όταν σχόλασε εντελώς η εκκλησία, εμφανίστηκε και ο μαρμαράς. Χαμογελαστός, νηφάλιος, με το πουκαμισάκι του στην τρίχα και το παντελόνι με τσάκιση. Ήρθε στο τραπέζι μας. Του είχα σκαρώσει δίστιχο. Τον περίμενα στη γωνία για τις απουσίες...

   -Ο Νίκος ο μπεκροκανάτης - αποφάσισε να γίνει ψάλτης! 

   Του το κοπάνησα. Γύρισε και με κοίταξε. Άνοιξε διάπλατα τα μάτια του, ενώ το πρόσωπό του πήρε τον συνήθη μορφασμό πρώιμου θριάμβου, όταν ετοιμαζόταν να πει κάτι σπουδαίο τάχα...

   -Ποιητής εκ του προχείρου, έχων την μορφή του χοίρου!... ξεφώνησε και ξέσπασε σε τρανταχτά γέλια.

   Όμως, νομίζω πως κάπου εκεί, έληξε και η θητεία του ως ψάλτης. Όχι εξ αιτίας του δικού μου δίστιχου φυσικά, απλά γιατί τότε έκλεισε  μάλλον, ο σύντομος κύκλος της συναναστροφής του με τα θεία...

    Είχε μεγάλο ταλέντο στη μαγειρική. Δεν ήταν μόνο καλοφαγάς, ήταν και δημιουργός. Και ως -από φυσικού- φιλήδονος, ήταν μαέστρος και στα γευστικά. Ιδιαίτερα στις σούπες. Περί αυτού λοιπόν, ήθελα να μιλήσω εξ αρχής σήμερα, αλλά περιέτρεξα κάπως από δω κι από κει, για να δώσω σαφή εικόνα του σπουδαίου ανδρός και εσαεί φίλου, Νικόλα του μαρμαρά...

   Ήταν αρχές Νοέμβρη νομίζω, προχωρημένο Φθινόπωρο. Είχε βρέξει την προηγούμενη μα δεν είχε ξεκόψει. Ετοιμαζόταν πάλι. Ο μαρμαράς με είχε βρει από νωρίς και με είχε καλέσει το βράδυ στο σπίτι του για φαγητό. Στην υπόγα. Είχε αγοράσει πόδια μόσχου, όπου με τον μυελό, με τα κολλαγόνα του και τα λοιπά, ευελπιστούσε να μας προσφέρει σπουδαίο έδεσμα! Το απογευματάκι όμως εκείνης της ημέρας, είχε έρθει στο πατρικό, καλός φίλος του πατέρα μου και είχαμε κι εκεί τραπεζώματα. Αποξεχάστηκα λοιπόν στο πατρικό, έφαγα, ήπια. Και μόνο όταν σουρούπωσε για τα καλά, θυμήθηκα τον μαρμαρά. Αισθανόμουν βέβαια χορτάτος, αλλά θα πήγαινα στην υπόγα του για την παρέα. 

   Άφησα το αυτοκίνητο έξω από το σπίτι του κοντά στο πεύκο, ενώ είχε αρχίσει πάλι να βρέχει. Στο υπόγειο βρήκα στρωμένους ήδη στο μικρό τραπέζι, τον Ψηλό και τον γέρο Αποστόλη, τον πατέρα του Ψηλού. Και τον μαρμαρά φυσικά, που ανακάτευε κεφάτος μια κατσαρόλα που έβραζε πάνω σε ένα πρόχειρο γκάζι. Η σύναξη είχε αποφασιστεί να γίνει στο υπόγειο, για να μην ενοχλήσουμε τους γέροντες γονείς του μαρμαρά, που κατοικούσαν στο επάνω σπίτι.

   -Καλώς τον ποιητή! Στρώσου! Σε λίγο βγαίνει η σούπα! Βάζω τις τελευταίες πινελιές... Πάρε ό, τι κρασί θες, από τα βαρέλια δίπλα! Λευκό αριστερά, κόκκινο δεξιά!

    -Εγώ φαγωμένος είμαι! Για την παρέα ήρθα! είπα και κάθισα στο μικρό τραπεζάκι του υπογείου, που ίσα ίσα χωρούσε τέσσερα άτομα.

   -Καλά, δοκίμασε τη σούπα του μαρμαρά και μετά πάρε απόφαση! είπε ο Νίκος και έριξε μέσα στην κατσαρόλα λίγο κριθαράκι. 

Πάνω στο τραπέζι υπήρχαν τυρί και ελιές. Γέμισα το ποτήρι μου κατ΄ευθείαν από το βαρέλι, μπρούσκο κοκκινέλι και κάθισα. Τσούγκρισα με τους άλλους δυο συνδαιτημόνες, ενώ αρχίσαμε να μιλάμε για διάφορα. Έξω μπουμπούνιζε και έβρεχε για τα καλά. Σε λίγο έγινε η σούπα και ο Νίκος κοίνωσε στα πιάτα. Εγώ στην αρχή αρνήθηκα, γιατί δεν πεινούσα διόλου, μα εκείνος επέμενε να δοκιμάσω.

   -Τέλος πάντων, βάλε δυο κουταλιές στο πιάτο να μη σε προσβάλλω. 

   Μου έβαλε και δοκίμασα. Έπαθα σοκ! Παραμένει μέχρι σήμερα, μια από τις πιο σπάνιες γευστικές εκπλήξεις της ζωής μου. Πεντανόστιμη, απίθανη... πιπεράτη! Από φυσικού μου όταν έχω φάει, πρέπει να περάσουν πολλές ώρες μέχρι να ξαναβάλω στο στόμα μου κάτι. Εκείνη η σούπα όμως ήταν φοβερή! Σα να την είχε φτιάξει ένας από τους πιο εξεζητημένους σεφ του κόσμου. Του είπα να γεμίσει το πιάτο. Και μετά ζήτησα κι άλλο...

   -Α ώστε θες και περίσσευμα ε;; Και μούκανες τον περήφανο! είπε ο Νικόλας και μου γέμισε για δεύτερη φορά το πιάτο.

    Ήταν ωραία βραδιά. Έξω χαλούσε τον κόσμο στη βροχή που κροταλούσε στην αυλή, ενώ ακούγονταν συνεχώς μπουμπουνητά και κεραυνοί. Και μεις ασφαλείς στην υπόγα του μαρμαρά. Μακάριοι σαν ποντικοί χωμένοι βαθιά στην τρύπα μας, αραγμένοι πάνω σε ζεστά χνούδια, απολαμβάναμε την καταπληκτική σούπα και τα υπέροχα μερακλίδικα κρασιά του. Και τι δεν είπαμε... Παλιές ιστορίες, αστεία, τραγούδια της τάβλας κατά το συνήθειό μας. Θυμάμαι και τον γέρο Αποστόλη, να προσπαθεί κάποια στιγμή να μας πείσει, πως όση στάχτη και αν πέσει από το τσιγάρο στο ποτήρι με το κρασί, δεν παθαίνει κάτι αυτός που θα το πιει. Εμείς αντιδρούσαμε και λέγαμε πως ο άνθρωπος θα είναι για το νοσοκομείο μετά. Ο γέρο Αποστόλης όμως επέμενε τόσο πολύ, που για να μας πείσει, έβαλε εμένα και τον μαρμαρά να ρίξουμε όλη τη στάχτη των τσιγάρων μας στο ποτήρι του. Στην αρχή αρνηθήκαμε μα ήταν τόσο επίμονος και έδειχνε τόσο βέβαιος γι΄αυτό που έλεγε, που τελικά το κάναμε. Ο γέρος σήκωσε το ποτήρι με τη στάχτη και το κατέβασε μονορούφι! Τελικά δεν έπαθε τίποτα! Ούτε εκείνη την ώρα, ούτε τις επόμενες. Και το πρωί, εμφανίστηκε στο καφενείο μια χαρά. 

  Από την τετράδα αυτής της ωραίας βραδιάς, μόνο εγώ ζω πια. Ο γέρο Αποστόλης έφυγε από γεράματα, ο Ψηλός από δυστύχημα και ο μαρμαράς από καρκίνο του ήπατος, πενήντα τεσσάρων ετών. Η ασθένεια ήρθε σιγά σιγά. Πρώτα εμφανίστηκε ένας βαθύς πόνος στα μάτια του. Μετά άρχισε να χάνει κιλά. Μου φανέρωσε κάποτε ο ίδιος ότι δίνει την άνιση μάχη, αν και είχαμε καταλάβει αρκετοί, πως κάτι δεν πήγαινε καλά. Ένα πρωί όμως μου το είπε...

      - Αδερφέ έχω καρκίνο, αλλά θα το παλέψω κι ό, τι γίνει!

    Και πράγματι το πάλεψε παλικαρίσια. Όσο προχωρούσε όμως η ασθένεια, τόσο έφευγε από πάνω του ο παλιός διονυσιασμός του. Μέχρι που πίσω έμεινε μονάχα το απόσταγμα του Νίκου του μαρμαρά. Ένας συνετός και σοφός άντρας που μιλούσε ψιθυριστά κι έδινε συμβουλές. Θυμάμαι εκείνη την εποχή είχα ένα μικρό περιβολάκι στην αυλή μου, με αναρριχώμενες ντομάτες, κολοκύθια και διάφορα ζαρζαβατικά. Του άρεσε να έρχεται εκεί. Καθόμασταν στον ίσκιο, του έφερνα μια πορτοκαλάδα -μόνο πορτοκαλάδα έπινε πια- και τα λέγαμε. Καμία σχέση με τον άλλοτε πότη και γλεντζέ...

    -Δεν έχω από κανέναν παράπονο. Μόνος μου έφαγα το κεφάλι μου. Ας όψονται οι ουσίες και τα ποτά. Δεν έχει καμία σημασία όμως να πω, ότι μετανιώνω για κάτι. Ω γέγονε... γέγονε!

    Δεν είδαν πολλοί αυτήν την πλευρά του Νίκου. Τη συνετή, τη σοφή, τη σπουδαία. Γιατί άρχισε να μη εμφανίζεται πια συχνά στην πλατεία και τα καφενεία, όπως παλιά. Είχε πάρει τον ανήφορο του γολγοθά του και τον ανέβαινε μόνος, έχοντας ελάχιστους δίπλα του. Και ένας από αυτούς τους ελάχιστους, ήμουν κι εγώ.

   Δε θα ξεχάσω ποτέ την τελευταία φορά που τον είδα ζωντανό. Καθόμασταν ένα μεσημέρι στην καφετέρια και ξαφνικά είδα το κεφάλι του να σκάει λίγο από το στενό. Μας κοίταξε για τρία δευτερόλεπτα. Σήκωσα το χέρι και τον κάλεσα. Διέκρινα για κλάσματα του δευτερολέπτου, τον δισταγμό του. Από δω η ζωή, πίσω ο θάνατος. Διέκρινα στα μάτια του την επιθυμία να έρθει προς εμάς, να έρθει προς τη ζωή, αλλά φαίνεται δεν μπορούσε. Η καρδούλα του τόξερε. Ήταν βασανιστικό να μας βλέπει ξέγνοιαστους εκεί, ενώ εκείνος πονούσε σωματικά και μετρούσε μέρες. Χωρίς να απαντήσει στο νεύμα μου, τράβηξε απότομα το κεφάλι και χάθηκε ξανά από το οπτικό μου πεδίο. Κατάλαβα πως τον άρπαζε πια η άλλη πλευρά. Εκείνη τη στιγμή, αποχαιρέτησε τη ζωή που αγαπούσε τόσο και στράφηκε πίσω ολομόναχος, για να διανύσει τα τελευταία μέτρα της ύστατης, πικρής ανηφοριάς. Λίγες ώρες αργότερα, μάθαμε πως τον μετέφεραν στο νοσοκομείο, γιατί είχε αφόρητους πόνους. Σε δύο ημέρες -μέσα σ΄ ένα σύννεφο ανακουφιστικής μορφίνης- έσβησε για πάντα ο Νικόλας ο μαρμαράς...

   Δεν ξέρω ποιον από τους δύο Νίκους προτιμώ. Τον διονυσιακό, τον πότη, τον γλεντζέ, τον ετοιμόλογο, τον εύστροφο, τον υπερβολικό ή το απόσταγμά του, τον συνετό, σοφό ψιθυριστή, που μούδινε συμβουλές τελευταία, για τα φυτά και τη ζωή. Όσο περνούν τα χρόνια, ξέρω ότι μου λείπουν και οι δύο. Είναι κάποιοι άνθρωποι, που όταν φεύγουν, αδειάζει κάτι από την ατμόσφαιρα γύρω και ο μαρμαράς ήταν ένας απ΄αυτούς. 

   Έχουν δοθεί πολλές ερμηνείες για τον παράδεισο. Οι περισσότεροι φαντάζονται έναν τόπο γαλήνιο όπου στους πράσινους κήπους του, βολτάρουν όλοι οι καλοί άνθρωποι και συνομιλούν. Εγώ λέω, πως ο παράδεισος πρέπει να είναι, όπως θέλει ο καθένας να είναι. Ο δικός μου -όταν κλείσω κι εγώ τα μάτια μου- είναι να βρεθώ ξαφνικά σε ένα εξωτικό νησί. Σε μια υπέροχη ακρογιαλιά, όπου δίπλα της θα βρίσκεται ένα ξύλινο μπαρ. Να παίζει τρομπέτα σε μιαν άκρη ο Miles Davis και να δύει ο ήλιος. Και καθώς πλησιάζω, να βλέπω στα σκαμπό του πάγκου τον μαρμαρά και τον Ψηλό. Να με κοιτάζουν χαμογελαστοί και να γεμίζουν βότκα το ποτήρι μου, ενώ γύρω να λικνίζονται αργά σε ρυθμούς τζαζ, ωραίες μαύρες και λατίνες...

(5/11/23)

Γιώργος Πύργαρης

Ερμότιμος

 

- ...πως πρόσθεν Αιθαλίδης, ητ΄ Εύφορβος, είτα Ερμότιμος
είτα Πύρρος γένοιτο. Επειδή δε Πύρρος απέθανε
γενέσθαι Πυθαγόραν και πάντων των ειρημένων μεμνήσθαι. -

Διογένης Λαέρτιος

Ταράχτηκε ο Ερμότιμος

μες στο ναό του Απόλλωνος 

στην όμορφη Βραγχίδα...

ανάμεσα στα τόσα αναθήματα

συγκινημένος κοίταζε, μίαν παλιάν ασπίδα

(σάπιο σχεδόν το ξύλο της

μόνο μιαν ελεφάντινη ξεχώριζε μορφή

και κάτι γράμματα αχνά

με διάφορη, στην άκρη της γραφή:

Τω Απόλλωνι... Μενέλαος)

Μα ήταν δική του! (κι ας έγραφε)

Την είχε αιώνες πριν ως... Εύφορβος

της Τροίας... Θυμήθηκε το πρωινό

που την παρέλαβε γυαλιστερή

θυμήθηκε τις μάχες, την ελπίδα

μα και του Μενελάου το σπαθί

που τούκοψε ξάφνου τη ζωή...

Θυμήθηκε τις μέρες τις παλιές

και τις καλές (πριν να φανούν οι Αχαιοί)

τις ευωδιές του Σκάμανδρου

τους φίλους, την Ατθίδα...

και έκλαψε ο Ερμότιμος 

πάνω απ' την ασπίδα

γι' αυτά που χάθηκαν

για τη φθορά των ζωντανών 

παίγνιων χρόνου και θεών... 

Αυτά ο Ερμότιμος...

Που κι Αιθαλίδης ήταν 

και θα γινόταν Πύρρος 

(ένας ψαράς στη Δήλο)

κι αργότερα, ως Πυθαγόρας 

την ανθρωπότητα θα θάμπωνε.

Μα με το δώρο... (ή την κατάρα;) 

του Ερμή

να ενθυμείται κάθε του ζωή

δεν ήξερε πού πήγαινε 

και προπαντός ποιος ήταν...

14/12/2021